Pomnik przyrody – prawnie chroniony twór przyrody, szczególnie cenny ze względów naukowych, zabytkowych, kulturowych i innych.

Klasyfikacja

Światowa Komisja IUCN klasyfikuje pomniki przyrody (ang. natural monument) w kategorii III.

Historia

Termin został wprowadzony przez Aleksandra von Humboldta na przełomie XVIII i XIX wieku, co dało początek kierunkowi konserwatorskiemu w ochronie przyrody.

Znaczącym propagatorem objęcia ochroną starych drzew był Hugo Conwentz. Pod postacią pomnika przyrody proponował objąć także rzadkie gatunki roślin i zwierząt

Polska

W końcu I wojny światowej, jesienią 1918 roku ukazał się dekret Rady Regencyjnej o opiece nad zabytkami sztuki i kultury zaś w rok później rozporządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego o ochronie niektórych zabytków przyrody z 15 września 1919 roku. Później wydano rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o opiece nad zabytkami z 6 marca 1928 roku, gdzie po raz pierwszy padły słowa o ochronie alei przydrożnych.

Następnymi aktami prawnymi regulującymi ochronę pojedynczych wartości przyrodniczych były ustawy o ochronie przyrody z 1934, 1949, 1991 i 2004 roku.

Pomniki przyrody w Polsce

Definicja

W aktualnym brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody z 2004 roku:

Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.

Statystyki

Według danych z 2015 roku liczba pomników przyrody w Polsce wynosiła 36 510. Najwięcej pomników przyrody występowało w województwie mazowieckim (4274), a najmniej w województwie opolskim (683). Tą formą ochrony objęte są głównie ożywione twory przyrody, w tym przede wszystkim pojedyncze drzewa i ich grupy, które stanowiły w 2015 r. 92% wszystkich pomników przyrody. Znacznie rzadziej pomnikami przyrody zostają krzewy i aleje drzew, oraz twory przyrody nieożywionej: źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie

Należy uświadomić sobie, że statystyki te są obarczone błędami. Gminy, które prawnie zobowiązane są do opieki nad pomnikami przyrody, ustanawianiem i znoszeniem - zawsze w formie uchwały oraz do aktualizacji danych w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody - szczególnie na terenach wiejskich - nie zawsze wypełniają swój obowiązek. Żadne przepisy nie przewidują kary za brak ww. czynności oraz żadne przepisy nie regulują sprawy kto ma to kontrolować. Najwyższa Izba Kontroli w 2018 w swoim raporcie na temat Słabej Ochrony Cennych Przyrodniczo Obiektów wskazała również, że dane z Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody prowadzonego przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska oraz dane z GUS różnią się.

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Polska położona niemal w samym środku Europy, w strefie klimatu umiarkowanego może poszczycić się bogatą fauną i florą. Występują u Nas gatunki roślin i zwierząt typowe dla Europy Środkowej, ale także i co ciekawe wybrzeży Atlantyku a nawet Alp. Również bogate ukształtowanie Polski sprzyja różnorodności. Polska posiada krajobraz morski, nizinny oraz górski.

Polska położona niemal w samym środku Europy, w strefie klimatu umiarkowanego może poszczycić się bogatą fauną i florą. Występują u Nas gatunki roślin i zwierząt typowe dla Europy Środkowej, ale także i co ciekawe wybrzeży Atlantyku a nawet Alp. Również bogate ukształtowanie Polski sprzyja różnorodności. Polska posiada krajobraz morski, nizinny oraz górski.

Polska położona niemal w samym środku Europy, w strefie klimatu umiarkowanego może poszczycić się bogatą fauną i florą. Występują u Nas gatunki roślin i zwierząt typowe dla Europy Środkowej, ale także i co ciekawe wybrzeży Atlantyku a nawet Alp. Również bogate ukształtowanie Polski sprzyja różnorodności. Polska posiada krajobraz morski, nizinny oraz górski.

Polska położona niemal w samym środku Europy, w strefie klimatu umiarkowanego może poszczycić się bogatą fauną i florą. Występują u Nas gatunki roślin i zwierząt typowe dla Europy Środkowej, ale także i co ciekawe wybrzeży Atlantyku a nawet Alp. Również bogate ukształtowanie Polski sprzyja różnorodności. Polska posiada krajobraz morski, nizinny oraz górski.

Polska położona niemal w samym środku Europy, w strefie klimatu umiarkowanego może poszczycić się bogatą fauną i florą. Występują u Nas gatunki roślin i zwierząt typowe dla Europy Środkowej, ale także i co ciekawe wybrzeży Atlantyku a nawet Alp. Również bogate ukształtowanie Polski sprzyja różnorodności. Polska posiada krajobraz morski, nizinny oraz górski.

Polska położona niemal w samym środku Europy, w strefie klimatu umiarkowanego może poszczycić się bogatą fauną i florą. Występują u Nas gatunki roślin i zwierząt typowe dla Europy Środkowej, ale także i co ciekawe wybrzeży Atlantyku a nawet Alp. Również bogate ukształtowanie Polski sprzyja różnorodności. Polska posiada krajobraz morski, nizinny oraz górski.

Polska położona niemal w samym środku Europy, w strefie klimatu umiarkowanego może poszczycić się bogatą fauną i florą. Występują u Nas gatunki roślin i zwierząt typowe dla Europy Środkowej, ale także i co ciekawe wybrzeży Atlantyku a nawet Alp. Również bogate ukształtowanie Polski sprzyja różnorodności. Polska posiada krajobraz morski, nizinny oraz górski.